ادامه تأملی بر سرشت نوزادان
آنان که به سرشتِ انسان‌ها و وراثت ، بیش از حدّ بها می‌دهند باید پاسخ دهند که نوادگانِ ناپلئون و تیمور و انیشتین و شکسپیر و حافظ و فردوسی امروزه کجایند و کیستند؟ باید پاسخ دهند که چرا در طول تاریخ گاهی بین‌النهرین مهد فرهنگ و تمدّن بوده و زمانی مصر ، گاهی چین و زمانی یونان ، گاهی رُم و زمانی ایران ؟ آیا آن زمان که ناحیه‌ای از نظر تمدّن و فرهنگ به اوج رسیده ، سرشتِ آنان به حدّ کمال و تعالی رسیده و سپس زمانی که تمدّن آنان افول کرده سرشت آنان افول کرده است ؟ تکیه بر سرشت و نَسَب و نژاد ، برای اسب‌های باربر و گاوهای شیرده بیشتر صادق است تا برای انسان که به مغز و عقل متّکی است . من می‌گویم باید همه نوزادان از حدّاقلِ تعلیم و تربیت و پرورش برخوردار باشند و قضاوت دربارۀ سرشت آنان را به دور افکنیم و قابلیت و توانایی افراد را در میانسالی ارزیابی کنیم نه در نوزادی .
آنان که بیش از حدّ به سرشتِ انسان‌ها بها می‌دهند باید به شیرها ، ببرها و پلنگ‌ها در سیرک‌ها نظر کنند و پاسخ دهند که چه بر سرِ سرشتِ درنده خوئیِ آنان آمده است ؟
بدسرشت‌ترین انسان‌ها را می‌توان - با تغییرِ محفوظاتِ مغزشان - نیک سرشت نمود .
ما نمی‌توانیم و نباید- با این باور کوته‌بینانه که سرنوشت هرکس به هنگام زایش ، روی پیشانی‌اش نوشته شده- فاصلۀ غیرمعقول طبقاتی را توجیه کنیم .
امروزه هم چون نیک و ژرف بنگریم ، برده‌داری در مقیاسی وسیع جریان دارد امّا به همان میزان که بشر پیشرفت کرده و به همان میزان که برده‌داران ترفیع یافته‌اند ، برده‌ها هم ترفیع یافته‌اند و برده‌داری هم تکامل یافته است با این تفاوت که ارباب نامرئی است . برده‌داری امروز ناشی از نادرستی روابط اقتصادی و نگاه تبعیض آمیز جامعه به نوزادانِ زمین است .
به خیلِ کارگران که هر صبحگاه در میادین شهر عاجزانه به انتظار کارفرمایی نشسته‌اند تا شاید آن‌ها را برای یک یا چند روز به کار گمارد ، نگاه کنیم .
به آن نمایندۀ کارفرما که در حالِ گزینشِ کارگرانی جوان‌تر و چالاک‌تر ، با بازوان قوی‌تر و سینۀ ستبرتر است ، خوب نگاه کنیم تا اَشکالِ جدید برده‌داری را متوجّه شویم .
به این گدایان و یا خرده‌فروشانی که در پشت نقابِ خرده‌فروشی در سر چهارراه‌ها و لابلای اتومبیل‌ها گدایی می‌کنند ، نگاه کنیم . به این زاغه‌نشینان و حاشیه‌نشینان و کَپَرنشینان که در ازای هشت ساعت کار یَدی ، بخور و نمیر مزدی می‌گیرند خوب نگاه کنیم تا اَشکالِ جدیدِ برده‌داری را ببینیم .