ادامه آزادی اندیشه – تکامل عقل
مسئلۀ امروز مصون کردن آرای عمومی از تأثیر حیله‌گرانۀ وسایل ارتباط جمعی است ، مصون کردنِ آن در مقابلِ لابی‌گری های غیر اخلاقی است ، مصونیت آرای عمومی از تأثیر مخربِ سخنورانی است که با زبانی شیوا و شاعرانه به امید لقمه‌ای و در هوای مسندی به مزدوریِ مراکز قدرت درآمده‌اند و جیره خوارِ مراکز قدرت شده‌اند و در یک کلام ، رسالت مهم اندیشه‌گرانِ امروز ، خدمت به حفظ و اشاعۀ آزادیِ بیان با توصیفاتِ یاد شده است زیرا آزادیِ بیان را همان آزادیِ عقل و آزادیِ عقل را تسریع فرایند طبیعی- عقلانی بشریت به سوی تکامل و تعالی می‌دانم .
اگر از دمکراسی یا حکومت مردم بر مردم انتظار تأمین هرچه بیشتر آزادیِ فرد را داریم که توقّعِ به جائی است ، باید بدانیم که برآورده شدن چنین انتظاری در کشورهای غیرفدرالِ جهان سوم ، حتّی اگر مطابق با اصول و مبانی دمکراسی– رأی اکثریت – اداره شوند امکان‌پذیر نیست . هرچه واحدِ سیاسی بزرگتر باشد – مثل کشورهای یکپارچۀ غیرفدرال و یا ایالت‌های بزرگ در کشورهای فدرال– اقلیّتِ بیشتری ، خواه ناخواه زیر سایۀ اکثریت قرار می‌گیرد و از آزادی‌های فردیِ کمتری برخوردار می‌شود . چارۀ کار کوچک شدنِ ایالت‌هایِ فدرال است . در کشوری که از ایالاتِ هرچه کوچک‌تر و به صورت فدرال اداره می‌شود آزادیِ فردی بهتر تأمین می‌شود . در چنان کشوری ، همﹾمرام‌ها و همﹾمسلک‌ها راحت‌تر در همسایگیِ هم زندگی می‌کنند . در چنان کشوری تشابهِ مرام و عقیده و جهان‌بینیِ همسایه‌ها بیشتر است . در یک جهانِ فدرال- متشکّل از کشورهای هرچه کوچک‌تر و کشورهایی فدرال متشکّل از ایالت‌های هرچه کوچک‌تر– آزادی‌های فردی بهتر تأمین می‌شود .